تهیه خون سیاهرگی، هر چند در شرایط عادی بدون عارضه و مشکلی انجام می­شود. در کل، ممکن است با پیچیدگی­هایی نیز همراه باشد. در مرحله خون­گیری، عوامل و مشکل زیادی وجود دارد، که با آگاهی قبلی و راه­حل طراحی شده، قابل پیش­گیری می­باشند. جا به جایی نام بیمار، انتخاب نادرست موضع خون­گیری، عدم رعایت نظافت، بستن تورنیکه، تهیه نمونه نامناسب از جمله این عوامل هستند، که هر یک می­توانند در دراز مدت سلامت بیمار را به خطر انداخته و بغرنج باشد. نمونه­های جمع­آوری شده ممکن است به دلایل متعددی قابلیت لازم را نداشته و مردود شوند و یا خون­گیری، لازم به تکرار باشد. آگاهی از اغلب مشکلات احتمالی بهترین راه گریز از اتفاق بوده و با آمادگی بیش­تری قابل مقابله خواهد بود.

 

شناسایی بیمار

بی­تردید اصلی­ترین مرحله خون­گیری، تعیین دقت هویت بیمار است، که در موارد زیر، نیاز به پی­گیری­های خاص دارد.

در این موارد بهترین تصمیم، حفظ آرامش و تمرکز فکری و پیروی از سیاست­گزاری­های آزمایشگاه است. به جز برگه کتبی، هیچ پیغام شفاهی یا تلفنی قابل پذیرش نمی­باشد. با تمام مشکلات احتمالی، هدف فلبوتومیست، کسب اطمینان از صحت اطلاعات در شناسایی بیمار و مطابق بودن آن با مشخصات برگه درخواست آزمایش است. از بیمار در صندلی خون­گیری و یا تخت بیمارستان، بخواهید که نام خود را بر زبان آورد و یا از همراهان و یا مشخصات مچ­بند او کمک بگیرید. در موارد مشکوک، پی­گیر مشخصه دیگری در شناسایی بیمار باشید.

 

نگرانی بیمار

بعضی از بیماران نسبت به ضربه سوزن یا رنگ خون حساسیت نشان داده و نگران می­شوند. در این موارد با کمی انحراف فکری و طرح مسایل جانبی، از جمله هوا یا اخبار روزمره، می­توان آن­ها را آرام کرد. بیمار، مضطرب و ناراحت، به خصوص در بچه­ها، ممکن است در مرحله کار با مشکلی روبه رو شده و همکاری لازم را نداشته باشند، در این موارد درخواست کمک کنید.

 

مشکل در انتخاب موضع

حفره بازویی بهترین موضع خون­گیری است. گاهی که ممکن است در شرایط ویژه، مشکلی در کیفیت نمونه و آرامش بیمار پیش آید، موضع دیگری را برای خون­گیری انتخاب نمایید.

 

انسداد رگ: بعضی رگ­ها ممکن است به عللی بسته و یا دیواره آن­ها سخت۱[۱]شده باشد و یا در اثر التهاب، بیماری، شیمی درمانی و خون­گیری­های متعدد، نرمش خود را از دست داده و به صورت طناب محکمی درآیند. در این موارد احتمال عفونی شدن رگ­ها زیاد شده و با کندی جریان خون، نتایج آزمایش مختل خواهد شد.

هماتوم (تجمع خون):هماتوم ممکن است به علت عبور سوزن به بیرون از رگ و یا گیر کردن نوک آن در رگ اتفاق بیفتد. گاهی نیز این هماتوم زمانی رخ می­دهد که موضع سوزن، بعد از بیرون کشیدن محکم بسته نشده باشد. با تشکیل هماتوم،  امکان انسداد و کندی جریان خون بالا می­رود. خون موجود در هماتوم قابل استفاده نبوده  و هر یک از عوامل نامبرده می­تواند در نتیجه آزمایش اثر منفی بگذارد.

بافت متورم:گاهی تجمع مایعات زیر پوست موجب تورم و بی­ارزشی نمونه خون و نتایج آزمایش می­شود.

سوختگی یا جوش خوردگی: خون­گیری از این مواضع، علاوه بر مشکلات عملی احتمال عفونت را  بالا می­برد.

جراحی پستان۱[۲]:برداشت  بافت لمفی در محدوده و طرف پستان جراحی شده سینه موجب توقف جریان لمف۲و اختلال در نتیجه آزمایش می­شود. خون­گیری از همان طرف جراحی ممکن است دردناک باشد و با خطر عفونت روبه رو شود. در این موارد باید نظر پزشک بیمار را جویا شد.

 

مشکل رگ­یابی

مشکل رگ­یابی را می­توان تا حدی با روش­های مختلف زیر برطرف نمود.

گاهی برای یافتن رگ­های مخفی از دستگاه فشارخون استفاده می­شود. این دستگاه بهتر از تورنیکه عمل می­کند. فشار دستگاه باید بین دیاستولیک و سیتولیک تنظیم شود. تجربه قبلی در زمینه کاربرد آن ضروری است.

 

خون­گیری از سایر نقاط بدن

در مواردی که رگ مورد نظر در حفره آرنج قابل تشخیص نباشد، خون­گیری­ از محل دیگر، دست یا پا انجام می­گیرد. پا به دلیل حساسیتی که ممکن است نسبت به عفونت و تشکیل لخته داشته باشد، موضع چندان مناسبی نمی­باشد. خون­گیری از پا در مبتلایان به دیابت و افراد تحت درمان با مواد ضــد انعقــاد

(هپارین و وارفارین)، بیش­تـر مواقعنیــاز به کمــک پــزشک

دارد. رگ­های پشت دست (شــکل ۱-۶) کوچــک و شکننـده

هستند. از این رو باید از سوزن­های پروانــه­ای با گــاژ کوچـک

استفاده نمود. مراحل خون­گیــری از پشت دســت شبیه روش

معمولی است که در پیش شرح داده شده. استفاده از سوزن­های

پروانه­ای به دلیل انعطاف­پذیــری که دارنـد، خون­گیری از پشت

دست متمایل به پایین را آسان­تــر می­کند.                                            شکل (۱-۶)- سیاهر­گ­های پشت دست

با استفاده ازسرنگ و امکان کنترل بهتــر پیستون آن در مشکل

فلبوتومیست افرادمسـن و کودکان، کم­تر خواهد بود.

 

مشکلات ضدعفونی موضع خون­گیری در ارتباط با برخی آزمایش­ها

 

مشکلات مربوط به استفاده ازتورنیکه

همان­طور که پیش­تر نیز اشاره شد، زمان استفاده از تورنیکه نمی­تواند بیش از یک دقیقه به طول انجامد. طولانی شدن زمان، موجب نفوذ پلاسمای خون به بافت شده و نمونه را تغلیظ می­کند. در نتیجه شمارش سلول­های خونی و غلظت آهن و کلسیم و مولکول­های درشت مانند پروتئین­ها، آنزیم­ها و چربی­ها بالا می­رود. طولانی شدن زمان هم­چنین به طور کاذب غلظت پتاسیم و اسید لاکتیک را با مکانیسم دیگری بالا می­برد. این مشکلات به طور کلی با بازکردن تورنیکه بلافاصله بعد از شروع جریان خون از بین می­رود. باز و بسته کردن مشت در موقع خون­گیری موجب افزایش غلظت خون و بسته شدن رگ می­شود.

 

بستن تورنیکه در افراد با اختلالات دیواره مویرگی و پلاکت­ها، منجر به بروز نقاط قرمز در سطح پوست می­شود و احتمال خون­ریزی از موضع را بعد از خارج کردن سوزن بالا می­برد. در این موارد باید با آمادگی بیش­تر، زمان فشار روی موضع را طولانی­تر نمود.

 

محکم بودن تورنیکه منجر به بی­حسی و مورمور در بازو و ناراحتی بیمار می­شود. این حالت با شل کردن آن، از بین میرود.

 

روش (۱-۶)

خون­گیری از پشت دست

۱)آماده سازی وسایل کار

سوزن پروانه­ای را از بسته در آورده و لوله پلاستیکی تاب خورده  رابط را صاف و سوزن را به هولدر یا سرنگ وصل کنید. لوله را وارد هولدر نمایید و هر دو را به طور کامل در کنار دست بیمار قرار دهید. توجه کنید که حرکت پیستون سرنگ، در موقع استفاده، نرم و روان باشد.

 

۲)آماده سازی بیمار و تورنیکه

 

۳) ورود سوزن به رگ

ضدعفونی کنید و زیر دست خود محکم نگاه­دارید.

حفظ کنید.

درجه وارد رگ نمایید. جریان خون در لوله باید دیـده شود. در مواقعیتصویر شماره ۲

که از سرنگ استفاده می­شود.

 

۴)اقدام به خون­گیری                                                                                                   

دهید. خون باید وارد لوله شود. در استفاده از سرنگ، پیستون

را به آرامی عقب بکشید تا خون به درون جریان یابد.

 

 

۵) جمع­آوری خون تصویر شماره ۳­

بیرون بکشید و دکمه ایمنی آن را آزاد کنید.

 

۶) رسیدگی نهایی به وضع بیمار

تمیز، از خون­ریزی موضع جلوگیری نمایید.

 

 

۷) دفع سوزنتصویر شماره ۲

دفع شود که چیزی به جایی نچسبد و نوک سوزن به فـردی

برخورد نکند. سوزن را همراه با هولدر با هم دفع کنید.

در صورتی که از سرنگ استفاده شده باشد، آن را نیز  همراه با لوله

و سوزن و وسایل مرتبط به خون، کلاً  در سطل مخصوص بیندازید.

 

رخدادهای ناخواسته

سلامت و وضع تثبیت شده بیمار، در هر حال، باید قبل از ترک محل خون­گیری، اطمینان بخش باشد.

بیماری که در موقع خون­گیری دچار تشنج شده، باید طبق دستورالعمل، تورنیکه را به سرعت از دست باز و سوزن را از رگ بیرون کشید. محل سوزن خوردگی با گاز محکم و دهان بیمار خالی نگه­ داشته شود.

 

بیمار در حالت تهوع یا استفراغ را باید آرام، مطمئن و راحت نگه داشت. با آماده کردن ظرف مخصوص، از او بخواهید که نفس عمیق بکشد. سر او را با حوله آب سرد خنک نگه­دارید.

 

برای جلوگیری از عکس­العمل­های حرکتی شدید، بیمار را باید قبل از سوزن زدن، از فشار سوزش و درد احتمالی آن آگاه کنید و با اطمینان او را نسبت به خدمتی که انجام می­دهید جلب کنید.

 

نفوذ خون از رگ به بافت مجاور منجر به تشکیل هماتوم یعنی تورم و پرخون شدن زیر پوست اطراف سوزن خوردگی می­شود. در این حالت باید تورنیکه را باز کرد، سوزن را به سرعت بیرون کشید و موضع سوزن را با لایه گاز، تحت فشار گذاشت. با قرار دادن کیسه آب یخ روی موضع، می­توان شدت ورم را کاست و درد را تسکین داد. هماتوم اغلب به علل زیر بروز می­کند:

 

قطع جریان خون

جریان خون اغلب به علت عیب موجود در لوله خلأ، موقعیت نامناسب سوزن در رگ یا فروکش کردن رگ، اتفاق می­افتد.

 

 

 

 

عیب لوله­ها

ممکن است در ارتباط با کاهش خلأ لوله به علت آسیبی باشد که در  مرحله تولید و یا بسته­بندی بوجود آمده و یا در انقضای تاریخ مصرف و یا ترک­خوردگی موجب عارضه بوده باشد. گاهی خلأ لوله، با سوراخ شدن درپوش آن با سوزن درون هولدر از بین می­رود. از این نظر لوله اضافی باید در دسترس قرار داشته باشد تا در صورت لزوم بلافاصله تعویض شود.

موقعیت نامناسب سوزن

قطع جریان خون به درون لوله سالم ممکن است به دلایل زیر و قرار گرفتن سوزن نسبت بهرگ باشد.

 

 

۱-فروریختن رگ

اریب سر سوزن به دیواره رگ چسبیده. آن را کمی بچرخانید.

ورید فروریخته

شکل (۲-۶)

 

 

 

۲-عبور سوزن از رگ

سوزن را به آرامـی عقب بکشید. (شکل ۳-۶).

سوزن از رگ عبور کرده

 

 

 

(شکل ۳-۶)

۳- سوزن به خوبی وارد رگ نشده آن را به آرامی پیش ببریــد

(شکل ۴-۶).

 

نوک سوزن در رگ قرار نگرفته

 

 

 

 

(شکل ۴-۶)

۴) سوزن به طور کامل از رگ منحرف و هماتوم تشکیل شده، آن را

به آرامی بیرون کشیده، و بعد از پانسمان کامل، از موضع دیگری

اقدام به خونگیری شود.(شکل ۶-۵).

تشکیل هماتوم

 

 

در مواردی که حجم لوله خلأ نسبت به وضعیت رگ زیاد باشد،                                    (شکل ۶-۵)

فشار منفی خلأ موجب به هم کشیده شدن دیواره رگ در دهانه سوزن شده و آن را مسدود می­کند. در این حالت، باید لوله را از درون هولدر بیرون کشید و بعد از چند ثانیه، لوله کوچک­تری به جای آن قرار داد.

 

فروریزی رگ، با خلأ بیشتر لوله­ها نسبت به حجم رگ و فشار منفی آن اتفاق می­افتد. این امر در سرنگ­ها نیز با کشیده شدن سریع پیستون به عقب دیده می­شود. بنابراین باید در حالت اول از لوله کوچک­تر و در مورد سرنگ، از حرکت آهسته پیستون، کمک گرفت. در مواردی که رگ فروکش می­کند، باید تورنیکه را با باز کرد و سوزن را بیرون کشید و از رگ دیگر استفاده نمود.

 

پونکسیون اتفاقی سرخرگ

با پونکسیون سرخرگ، خون قرمز رنگ روشن به شدت و به صورت ضربه­ای وارد لوله می­شود. برای مقابله با شدت جریان آن، باید بعد از انجام خون­گیری، تهیه نمونه و دفع سوزن، با لایه­های گاز حدود ۱۰ دقیقه موضع را  با فشار بسته نگاه­داشت. خون سرخرگی نیز ممکن است قابل آزمایش بوده و نیازی به تجدید خون­گیری نباشد، ولی از آن­جا که تفاوت­های کوچکی بین خون سرخرگی و سیاهرگی وجود دارد، بهتر است در گزارش نتایج، به سرخرگی بودن آن اشاره شود.

 

رد نمونه

سیاست تجدید خون­گیری، از طرف اکثر آزمایشگاه­ها پذیرفته شده است که با استفاده از لوله و سوزن  جدید، از محل اولیه یا از دست دیگر انجام می­گیرد. عدم موفقیت در بار دوم، ایجاب می­کند که تکرار آن به فرد دیگری محول شود.

  1. Sclerosed veins
  2. Mastectomy 2. Lymph stasis 3. Antecubital
  3. Syncope

  1. Seizures 2. Emesis                                            ۳٫ Hematoma
  2. Collapsed vein

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *