می دانیم که بر مبنای اختلافات آنتی ژنی موجود در نواحی ثابت زنجیره های سنگین و با استفاده از روش های سرولوژیکی و شیمیایی پنج کلاس مختلف زنجیره سنگین تشخیص داده است. کلاس های مختلف زنجیره های سنگین را با گاما ، آلفا ،میو ، دلتا واپسیلون نشان می دهند . هر یک از زنجیره های سنگین در حدود ۴۴۵ اسید آمینه دارند و همه آنها صرفنظر از نوع ایزوتیپ آنها حاوی دومن های پشت سر همی هستند که هر کدام از آنها در حدود ۱۱۰ بنیان اسید آمینه وجود دارد. انتهایی ترین دومن در سمت آمینی را بخاطر تنوع فراوان بنام ناحیه متغیر VH و باقی دومن ها را دومن های ثابت CH و به ترتیب با شماره گذاری CH1 ، CH2 و CH3 نامیده شده اند. مولکول های ایمونوگلبولین با زنجیره های سنگین فوق نیز به ترتیب IgG ،IgA ،IgM ،IgD وIgE نامگذاری کردیم. در ناحیه متغیر زنجیره های سنگین نیز مانند آنچه که در مورد زنجیره های سبک ذکر کردیم سه مـــنطقه بسیار متغیر (CDR3,CDR2,CDR1) دیده می شود و تنوع قطعه CDR3 نسبت به دو قطعه دیگر هم از نظر گوناگونی اسید های آمینه و هم الگوی چین خوردگی بیشتر می باشد. بقیه زنجیره سنگین که ناحیه ثابت (CH) را تشکیل می دهد در ایزوتیپ های مختلف با یکدیگر متفاوت می باشد. در IgM و IgE منطقه ثابت دارای چهار دومن مجزا می باشد و قطعه (CH4) نیز دیده می شود ولی در IgG و IgA وIgD منطقه ثابت کوتاه تر و سه دومن دارد . گفتیم که بین CH1 و CH2 در آنتی بادی های IgG وIgA وIgD یک ناحیه ای وجود دارد که شکل خطی داشته و به علت ساختمان خاص خود که توضیح داده شد ناحیه انعطاف پذیری را بوجود می آورد که قطعات Fab می توانند حول آن دوران داشته باشند ، این منطقه را لولا یا (Hinge) نامیدیم . بد نیست بدانیم که لولا در آنتی بادی های IgA وIgG2 و IgG4 دارای ۱۵-۱۰ اسید آمینه و در آنتی بادی های IgD وIgG3 در حدود ۶۰ اسید آمینه دارد . قبلا گفته شد که درهر ایزوتیپ ایمونوگلبولین مانند IgG ممکن است تفاوت هایی دیده شود و این تفاوت ها که ناشی از ساختمان آنتی ژنی ، حرکت الکتروفورزی و یا فعالیت بیولوژیکی انواع زنجیره های گاما می باشد، سبب شوند که خود زنجیره گاما به زیر کلاس های متعدد() تقسیم گردد و آنتی بادی های چهار گانه IgG را بوجود آورد که اختلافات عدیده ای با یکدیگر دارند . یکی از این اختلافات در تعداد و ترتیب قرار گفتن پیوندهای دی سولفیدی بین زنجیره هاست.
* زنجیره های سنگین به دو صورت وجود دارند ، یا به شکل ترشحی دیده می شوند و یا به شکل غشائی و تفاوت مولکولی این دو مربوط به اختلاف اسید آمینه های آخرین دومن در انتهای کربوکسیلی است یعنی (CH4,CH3). در نوع ترشحی که در پلاسمای خون دیده می شوند ردیفهای انتهائی کربوکسیلی، اسید آمینه های باردار و آبدوست (هیدرفیل) هستند در حالیکه در نوع غشائی که فقط در غشای پلاسمائی سلول های B دیده می شوند و ردیف های انتهائی کربوکسیلی ، اسید آمینه های بدون بار (خنثی) و آب گریز (هیدروفوب) می باشند. در این زنجیره های سنگین غشائی سه قسمت مشخص دیده می شود ، یک قسمت خارج سیتو پلاسمی ، یک قسمت داخل غشائی و قسمت آخر قطعه داخل سیتوپلاسمی است. در IgM وIgD غشائی این قطعه داخل سیتو پلاسمی بسیار کوتاه و دارای سه اسید آمینه است ولی در IgG و IgE این قطعه بلندتر و دارای حدوداً ۳۰ اسید آمینه است.
* اشکال ترشحی IgM و IgA در انتهای ناحیه کربوکسیلی خود دارای یک ردیف خطی اسید آمینه اضافی هستند که بنام قطعه دمی [۱] نامیده می شود ولی IgG و IgE این قطعه را دارا نمی باشند. این قطعه دمی سبب پلی مریزه شدن مولکول های آنتی بادی می گردد و به همین علت است که ما معمولا IgM را به صورت پنج واحدی (پنتامر) و IgAرا به صورت دو یا سه واحدی (دیمر یا تریمر) می بینیم اما بقیه آنتی بادی ها تک واحدی (مونومر) هستند. ازIgD نیز اطلاعات دقیقی در دست نیست . همچنین در مولکول های آنتی بادی های IgM و IgA چند تایی یا پلیمر یک پلی پپتید پانزده کیلو دالتونی بنام “زنجیره پیوند دهنده” (Joining ,(J) Chain) وجود دارد که با پیوندی سولفیدی به قطعه دمی متصل می شود و سبب پایداری مولکول های چند تائی آنتی بادی می گردد. لازم به ذکر است که همه آنتی بادی های غشائی از هر نوعی که باشند تک ملکولی و مونومر بوده و دارای فقط دو زنجیره سبک و دو زنجیره سنگین هستند.
پیوستگی زنجیره های سبک و سنگین :
الگوی اصلی پیوستگی زنجیره ها در تمام مولکول های آنتی بادی بدین صورت است که هر زنجیره سبک به یک زنجیره سنگین متصل می شود و سپس جفت مشابه دیگر نیز به آن می پیوندد. پیوند بین زنجیره های سبک و سنگین هم از نوع کووالان و هم غیر کووالان است. واکنش های کووالان از نوع دی سولفیدی است و بین زنجیره سبک و سنگین در منطقه CL و CH1 ایجــاد می شود همچنین واکنش های غیر کووالان نیز از نوع پیوندهای هیدروفوبی بین دومن های VL وVHو همچنین بین CL و CH1 نیز ایجاد می گردد. جفت شدن زنجیره های سنگین نیز از طریق پیوندهای کووالان و غیر کووالان اتفاق می افتد. پیوندهای کووالان از نوع دی سولفیدی بین زنجیره های سنگین در نزدیکی انتهای کربوکسیلی ناحیه لولا ایجاد می گردد و پیوندهای غیر کووالان از نوع هیدروفوبی بین دومن های ۳CH برقرار می شود اما دومن های CH2 تمایل کمتری برای برقراری پیوند دارند. جایگاه دقیق اسید آمینه سیستئین که عامل برقراری پیوندهای دی سولفیدی است در ایزوتیپ های مختلف ، متفاوت است و به همین دلیل کلاس ها و زیر کلاس های مختلف آنتی بادی دارای تعداد مختلف و محلهای متفاوتی از پیوندهای دی سولفیدی هستند.در محل لولا در بیشتر آنتی بادی ها اسید آمینه سیستئین و بالطبع پیوندهای دی سولفیدی موجود هستند .
