ب مقدمه  :

هدف از شمارش گویچه های خون، شمردن و تعیین تعداد گلبولهای قرمز در یک میلیمتر مکعب خون است.

گلبولهای قرمز (گویچه های سرخ) اریتروسیت –و Red Blood-Cell  (R.B.C) نیز نامیده می شوند. گلبولهای قرمز سلولهائی بدون هسته و بشکل صفحات مقعر الطرفین (دیسک مانند) می باشند. اندازه آنها ۷×۲ میکرون (شکل ۵-۱) و محل ساخته شدن آنها در افراد بالغ مغز استخوان می باشد. گلبولهای قرمز در زیر میکروسکوپ برنگ زرد نارنجی دیده می شوند تعداد گلبولهای قرمز در مردان ۳/۰±۲/۵ میلیون و در زنان ۳/۰±۷/۴ میلیون می باشد.

شکل ۵-۱: گلبول قرمز

کار اصلی گلبولهای قرمز انتقال اکسیژن از ریه به بافتها جهت متابولیسم است. همچنین انتقال بخشی از گازکربنیک بافتها به ریه بوسیله گلبولهای قرمز انجام می شود . گلبولهای قرمز یکی از عوامل تعیین کننده ویسکوزیته خون می باشند .

تعداد گلبولهای قرمز ممکن است افزایش یابد که به آن پلی سیتمی یا اریترمی می گویند که دو نوع است:

اگر تعداد گلبولهای قرمز کم شود آنمی نام دارد. آنمی ممکن است بعلل گوناگون ایجاد شود که بطور خلاصه بشرح زیر است:

پ – اساس آزمایش :

رقیق کردن خون با محلول رقیق کننده و شمارش گلبول های قرمز در حجم مشخص خون

ت- وسایل لازم برای انجام آزمایش 

۱-   سرنگ استریل ۵ سی سی              ۱ عدد

۲-  پنبه

۳ –   الکل ۷۰ درصد

۴ –  خون                                    ۴ سی سی

۵ –  محلول آب مقطر

۶ –    کلرور سدیم

۷ –  لوله آزمایش سیتراته               ۲ عدد

۸ – چسب مخصوص پانسمان محل خونگیری

۹ – گارو یا تورنیکت برای انجام خونگیری

۱۰ – لام نئو بار یا لام هموسیتومتر

۱۱ – لامل

۱۲ – کاغذ خشک کن  یا کاغذ نم گیر

۱۳ – میکرسکپ نوری

۱۴– ملانژور قرمز یا پی پت رقیق کننده مخصوص گلبول های قرمز

۱۵ – شیلنگ ملانژور

۱۶ – محلول سرم فیزیولوژی

۱۷ – ماشین حساب ساده

ث – روش انجام  آزمایش :

۱- از فرد داوطلب ۳ سی سی خون وریدی می گیریم و آن را داخل دو لوله ازمایش سیتراته می ریزیم و با  یک دقیقه سروته کردن  آرام ، خون را با محلول ضد انعقاد داخل لوله ،  مخلوط می کنیم .

۲ محلول هیپر تونیک کلرور سدیم ۲ درصد را به عنوان یک محلول رقیق کننده ،  آماده می کنیم .

نکته: برای دقت بیشتر در آزمایش ، حتما هر دانشجو از یک لوله آزمایش محتوی محلول کلور سدیم  ۲ درصد  استفاده کند .

 

۳ – لام نئو بار (    neubaure ) را تمیز و خشک می کنیم .

نکته  ۱ : لام نئوبار را پس از تمیز کردن زیر میکروسکوپ گذاشته و با ابژکیتو درشنمایی ×۱۰ نگاه می کنیم . با این درشت نمائی تمام مربع بزرگ در میدان میکروسکوپ دیده می شود در این حالت به تقسیم بندی لام توجه کرده و آن را به ذهن می سپاریم .

نکته : به دانشجویان گرامی توصیه می شود که قبل از شروع به شمارش ، با مربع های مختلف شمارش سلولی

و ابعاد آنها آشنا شوند  .

انواع مختلف لام هموسیتومتر وجود دارد که بیشتر از لام  نئوبار استفاده می شود .

لام نئو بار صفحه شیشه ای ضخیمی است که در قسمت یک سوم میانی آن سه سکوی موازی وجود دارد که بوسیله شیارهای کم عمق از یکدیگر جدا شده اند و سکوی میانی mm1/0 از دو سکوی دیگر پایین تر است و دو سکوی دیگر لامل را نگه میدارند.

این سکو ی میانی  بوسیله یک شیار عرضی کوتاه به دو قسمت تقسیم می شود. با گذاشتن لامل mm1/0 فاصله بین لام و لامل ایجاد می شود. (شکل ۲-۱)

 

 

شکل ۲-۱: لام شمارش سلولی ( لام نئوبار )

 

هر یک از محلهای علامت گذاری شده در شکل با چشم غیر مسلح بشکل بعلاوه (+) دیده می شود .  جدول لام نئو بار از یک مربع بزرگ تشکیل شده است . طول ضلع این مربع بزرگ ۳ میلیمتر است . این مربع بزرگ توسط ۴ خط سه تایی موازی عمودی و افقی به ۹ مربع متوسط تقسیم شده اند . طول ضلع هر مربع متوسط  ۱ میلیمتر است . از مربع های متوسط چهار گوشه مربع بزرگ  ، برای شمارش گلبول های سفید و از مربع متوسط مرکزی برای شمارش گلبول های قرمز استفاده می شود . مربع متوسط مرکزی خود به ۲۵ مربع کوچک تقسیم شده و هر مربع کوچک ، خود به ۱۶ مربع خیلی کوچک تقسیم شده است .برای شمارش گلبول های قرمز از چهار مربع کوچک در چهار گوشه و مربع مرکزی کوچک استفاده شده و تعدادگلبول های قرمز را در این ۵ مربع کوچک می شماریم . در واقع تعدادگلبول های قرمز را در ۸۰ مربع خیلی کوچک ( ۸۰=۱۶*۵ ) واقع در مربع متوسط مرکزی شمارش می شوند .

 

شکل ۳-۱: لام نئوبار اصلاح شده

 

۴ با ملانژور قرمز ( به کمک شلنگ ملانژور )   با مکش ملایم ،  تا درجه ۰٫۵  پی پت خون می کشیم . نوک ملانژور را با پنبه خشک تمیز می کنیم . سپس ملانژور را تا درجه ۱۰۱ از محلول رقیق کننده کلرور سدیم ۲ درصد پر می کنیم . با این  کار ،  خون را ۲۰۰ بار رقیق می کنیم .

نکته : در موقع پرکردن ملانژور توجه شود حباب یا فاصله بوجود نیاید .

نکته : در زمان استفاده ،  ملانژور و شیلنگ آن خشک باشند .

چون حدود ۴۵% حجم خون از سلولها تشکیل می شود که قسمت اعظم آنها گلبولهای قرمز هستند اگر خون را بطور مستقیم زیر میکروسکوپ نگاه کنیم گلبولها بهم فشرده هستند  و شمارش آن غیر ممکن است  . بدین جهت ابتدا خون را بوسیله مایع رقیق کننده مخصوص ۲۰۰ بار رقیق کرده سپس روی لام مخصوص شمارش گلبولی بوسیله میکروسکوپ شمارش گلبولهای قرمز را انجام میدهیم .

 

۵ دو سر ملانژور را با انگشت شست و اشاره گرفته و به مدت ۵ دقیقه تکان می دهم تا خون به خوبی رقیق شود .

۶ –  یک لامل تمیز را روی لام نئو بار قرار می دهیم .

۷ –  با دمیدن آرام در ملانژور چند قطره ابتدایی مایع را دور ریخته (۵-۴ قطره) و در حالیکه قطره کوچکی از خون رقیق شده از نوک پیپت آویزان است نوک ملانژور را به شیار بین لام و لامل نزدیک می کنیم ، خون رقیق شده  به زیر لامل کشیده می شود . بعد لامل را کمی از دو طرف فشار میدهیم تا  اگر مایع اضافی زیر لامل باشد ،  به شیارهای دو طرف بریزد .

نکته : بعد از این مرحله  ،  لامل روی لام جابجا نشود .

۸ –  دوباره لام را زیر میکرسکوپ گذاشته و با ابژکتیو ×۴۰ میزان می کنیم و با استفاده از پیچهای حرکت دهنده میکروسکوپ یک مجموعه ۱۶ تایی از مربع های کوچک موجود در یکی از گوشه های مربع اصلی را در زیر میکروسکوپ تنظیم کرده و گلبولهای قرمز آن را بترتیب از راست به چپ و از بالا به پائین بطور زیگزاگی می شماریم ( شکل ۶-۱) و یاداشت می کنیم  .

نکته  :  برای شمارش گویچه های موجود بر روی چهار ضلع اطراف این مجموعه ،  گویچه های سرخ موجود بر روی یک ضلع افقی و عمودی را می شماریم و به عدد بدست آمده اضافه می کنیم . تعداد گویچه های سرخ مجموعه های ۱۶ خانه ای کوچک موجود در سه گوشه دیگر مربع اصلی و یک مجموعه ۱۶ تائی از وسط مربع بزرگ را به طریق فوق می شماریم و در جدول پیوست  یادداشت می کنیم .  به این ترتیب تعداد گویچه های موجود در ۸۰=۱۶×۵ مربع کوچک را شمرده ایم .

شکل ۶-۱: نشست گلبولها و روش شمارش آنها

۹-  روش  محاسبه:

می دانیم که طول هر ضلع مربع متوسط مرکزی ۱ میلی متر است .

و طول ضلع یک مربع کوچک   یک پنجم میلیمتر است .

وطول یک ضلع یک مربع خیلی کوچک یک چهارم میلیمتر است .

 

 

 

۸ – توجهات  کلی  برای تمام آزمایشات   :

–   وسایل غیر مصرفی رابه خوبی  تمیز کرده و در محل مخصوص خود قرار می دهیم .

–   محیط کار را تمیز و مرتب می کنیم .

– وسایل مصرفی برنده و نوک تیز را در ظرف مخصوص می اندازیم و سایر مسایل مصرفی را دور میریزیم .

۱۱ –  همیشه  بعد از پایان کار با میکرسکپ :

– میکرسکپ  را خاموش کرده و برق آن را نیز قطع می کنیم .

– آن  را تمیز می نماییم  .

–  کاور آن را می گذاریم .

ج –  پرسش ها :

۱- چرا در این آزمایش رقیق کردن خون لازم است ؟

۲ تعدادگلبول قرمز بدست آمده را در عدد ۱۰۰۰۰ ضرب می کنیم . چرا ؟

۳ تعداد نرمال گلبول های قرمز در یک میلیمتر مکعب چقدر است  ؟

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *