تقسیم میوز به زبان ساده

تقسیم میوز چیست؟

میوز نوعی از تقسیم سلولی است که در سلول های زوج n زایشی برای تولید مثل جنسی رخ می دهد.

به عبارت دیگر سلول هایی با ماده وراثتی ۲n، ۴n ،۶n و…. با تقسیم میوز به سلول های n کروموزومی تبدیل می شوند که در گیاهان و برخی جلبک ها به عنوان هاگ و در سایر جانوران از جمله انسان با نام گامت شناخته می شوند.

اینترفاز میوز:

همان طور که در بحث چرخه سلولی آموخته ایم، هر سلول قبل از تقسیم سه مرحله G1، S و G2 را می گذراند تا آماده تقسیم شود.

 

مرحله G1 :

اولین مرحله از اینترفاز G1 نام دارد و سلولی که تازه از چرخه قلبی خود خارج شده است ابتدا وارد این مرحله می شود. مرحله G1 طولانی ترین مرحله در چرخه سلولی است.

در  مرحله G1 :

• سلول رشد می کند و اندامک های خود را می سازد.
• کروموزوم ها تک کروماتیدی هستند.
• در پایان آن پروتئین هایی به عنوان نقاط وارسی قرار دارند که سلامت مولکول DNA هسته را بررسی می کنند.

مرحله S :

دومین مرحله از اینترفاز چرخه سلولی، مرحله S نامیده می شود.

در این مرحله :

• کروموزوم مضاعف با فشردگی کم با دو کروماتید خواهری ساخته می شود.

مرحله G2 :

سومین و کوتاه ترین مرحله اینترفاز، G2 نام دارد.

در این مرحله :

• سلول آماده تقسیم می شود.
• کروموزوم مضاعف دو کروماتیدی، فشردگی بیشتری پیدا می کند.
• پروتئین های مورد نیاز برای ساخت دوک تقسیم تولید می شوند.
• تعداد اندامک های میتوکندری و کلروپلاست افزایش می یابد.
• در پایان آن پروتئین هایی به عنوان نقاط وارسی وجود دارد که آمادگی سلول را برای ورود به مرحله تقسیم بررسی می کند.

مراحل تقسیم میوز:

پس از اینترفاز سلول وارد تقسیم می شود و اگر محتوای کروموزومی اش به صورت ۲n باشد، این تقسیم از نوع میوز خواهد بود.

مراحل تقسیم میوز به دو مرحله کلی شامل میوز ۱ و میوز ۲ تقسیم می شود که در هر کدام ۴ مرحله پروفاز، متافاز، آنافاز و تلوفاز رخ می دهند.

در ادامه با اتفاقات هر مرحله آشنا می شویم.

میوز ۱:

• پروفاز میوز ۱:

در این مرحله جفت سانتریول ها از هم جدا شده و به سمت دو قطب سلول می روند، غشای هسته  و شبکه آندوپلاسمی متصل به آن از بین رفته و رشته های دوک تشکیل می شوند و در نهایت کروموزوم ها به صورت مضاعف و فشرده به شکل تتراد در می آیند.

هر گاه دو کروموزوم همتا از طول در کنار هم قرار بگیرند و یک ساختار چهار کروماتیدی با دو سانترومر بسازند، به آن تتراد می گویند.

تشکیل تتراد مهم ترین اتفاق مرحله پروفاز میوز ۱ است.

• تعداد تتراد ها در تقسیم میوز برابراست با نصف تعداد کروموزوم سلول مادر.

مثلا در سلول ۴۶ کروموزومی انسان، ۲۳ عدد تتراد طی تقسیم میوز تشکیل می شود.

• متافاز میوز ۱:

دومین مرحله از میوز ۱، متافاز نام دارد که در آن تتراد ها در استوای سلول قرار می گیرند.

نحوه قرار گیری تتراد ها در این مرحله سبب نوترکیبی و ایجاد تنوع ژنتیکی در جانداران می شود.

• آنافاز میوز ۱:

طی آنافاز میوز ۱، رشته های دوک به سمت قطب سلول کوتاه شده و کروموزوم های همتا  را به سوی هر دو قطب سلول ها می برند. در این مرحله کروموزوم ها همچنان مضاعف و فشرده هستند و عدد کروموزومی سلول تغییر نکرده است.

• تلوفاز میوز ۱:

در تلوفاز میوز ۱، دوک تقسیم از بین می رود و دو غشای هسته در اطراف کروموزوم های موجود در هر دو قطب سلول ایجاد می شود. در این شرایط یک سلول با دو هسته هاپلوئید مضاعف ایجاد

شده است.

پس از تلوفاز میوز ۱، سیتوکینز رخ می دهد و طی آن با تقسیم سیتوپلاسم میوز ۱ پایان می یابد.

محصول میوز ۱ را می توان دو سلول هاپلوئیدی مضاعف با فرمول ژنتیکی متفاوت دانست.

مثلا در انسان آنچه پس از میوز ۱ ایجاد می شود دو سلول ۲۳ کروموزومی با سیتوپلاسم مساوی به نام اسپرماتوسیت در مردان و دو سلول ۲۳ کروموزومی با سیتوپلاسم نامساوی به نام های اووسیت و گویچه قطبی در زنان است.

میوز ۲:

آنچه در میور ۲ رخ می دهد را می توان همانند میتوز دانست.

قبل از ورود به میوز ۲، سانترویول ها در هر دو سلول حاصل از میوز ۱ مجددا همانندسازی می کنند.

• پروفاز میوز ۲:

در این مرحله غشای هسته ناپدید شده، سانتریول ها جدا شده و به دو قطب سلول رفته و دوک تقسیم تشکیل می شود که به کروموزوم ها متصل اند.

• متافاز میوز ۲:

کروموزوم های مضاعف در حالی که به رشته های دوک متصل اند، در استوای سلول قرار می گیرند. دقت کنید که بر خلاف متافاز میوز ۱، دیگر تتراد نداریم.

• آنافاز میوز ۲:

رشته های دوک تقسیم کوتاه شده و کروماتید های خواهری از محل سانترومر از هم جدا می شوند. اکنون کروموزوم های هر قطب هاپلوئید و تک کروماتیدی می باشند.

• تلوفاز میوز ۲:

رشته های دوک تقسیم، از بین می روند و غشای هسته دور کروموزوم های هر قطب ایجاد می شود.

پس از تلوفاز تقسیم میوز با سیتوکینز به پایان می رسد و در نهایت به سلول های تک کروماتیدی می رسیم.

مثلا محصول تقسیم میوز ۲ در انسان ۴ اسپرم یا گامت نر در مردان و یک تخمک یا گامت ماده به همراه سه گویچه قطبی در زنان می باشد.

۱۹ ۳