در یک نگاه کلی می توان پاسخ ایمنی را به دو قسمت تقسیم کرد
*در افراد سالم مکانیسم های مختلفی مانند سدهای فیزیکی ( پوست وغشاهای مخاطی)، سلول های بیگانه خوار [۱]در خون و بافت ها ،(ماکروفاژها ، نوتروفیلها و سلول های کشنده طبیعیNK-Cell ) ، واسطه های شیمیایی محلولی چون (سیتوکینهای حاصل از ماکروفاژ مانند اینترفرون آلفا و بتا و فاکتور نکروز دهنده تومور (TNF) و مواد دیگر بدن را از هجوم میکروب ها و عوامل مهاجم حفظ می کنند . همه این فاکتورها در پاسخ بر ضد عوامل مهاجم محیطی شرکت می کنند و اکثر آنها قبل از ورود میکروب ها یا ماکرومولکول ها در بدن وجود دارند ، این عوامل تفاوتی بین عوامل خارجی نمی گذارند و معمولا قدرت آنها در طی برخوردهای متوالی افزایش نمی یابند به همین خاطر این مکانیسم های دفاعی را اجزای ایمنی طبیعی [۲] ذاتی [۳] یا فطری[۴] می نامند . سدهای آناتومیکی چون آنزیم های موجود در بزاق (لیزوزیم) ، اسیدیته قوی معده و املاح صفراوی ،حرکات دودی روده ، ترشحات مخاطی ، مکانیسم ها و رفلکس های عصبی چون سرفه و عطسه که سبب بیرون راندن مواد خارجی می گردند و دهها عامل دیگر همگی جزء سیتم ایمنی ذاتی هستند .
* دومین عامل در سیستم ایمنی ذاتی وجود سلول های بخصوصی است که سبب بیگانه خواری و فاگوسیتوز آنتی ژن ها و عوامل خارجی می گردند این سلول هاتحت عنوان سلول های بیگانه خوار چند هسته ای در بدن وجود دارند ، فاگوسیت های تک هسته ای از منوسیت های خون مشتق شده و در هر بافتی نام خاصی دارند مثلا ماکرو فاژهایی که در آلول های ریوی هستند آلوئولار[۵] نام داشته که اولین سد دفاعی در برابر آنتی ژن های وارد شده از طریق استنشاق مانند باکتری مولد سل و… می باشند ، ماکرو فاژهای کبدی تحت عنوان کوپفر[۶] ، در مفاصل بنام سینووئید [۷]، در مغز بنام ماکروگلیا [۸] در کلیه بنام مزانشیال [۹]، در بافت همبند بنام هیستوسیت[۱۰]، در خود مغز استخوان بنام استئوکلاست[۱۱] و …نامیده می شوند و در هر اندامی به دلیل معماری خاص آن بافت یا ارگان تغییر شکل پیدا کرده و شکل خاصی به خود می گیرند ،سلول های بیگانه خوار (فاگوسیتیک ) چند هسته ای نیز بنام پلی مورفونوکلئار[۱۲] دارای انواع خاصی هستند ، نوتروفیها ،ائوزینوفیلها، بازوفیلها ،سلول های چند هسته ای هستند که دوتای اول وظیفه فاگوسیتوز دارند . تعداد منوسیت ها در خون محیطی کم در حدود (۵-۱) درصد است اما مقدار نوتروفیلها بسیار زیاد و در حدود ۷۵% از سلول های لکوسیت خون محیطی را تشکیل می دهند دسته سوم سلول های در گیر در ایمنی ذاتی سلول های کشنده طبیعی[۱۳] یا سلول های NK هستند این ها از نظر ساختمانی در دسته لنفوسیت ها بوده ولی علیه سلول های آلوده به ویروس و سلول های سرطانی به صورت غیر اختصاصی فعالیت می کنند. غیر از سلول های درگیر یکسری مواد محلول نیز مانند اینترفرون ها (الفا وبتا) و فاکتور نکروز دهنده تومور (TNF) [14]که عمدتا از ماکروفاژها تولید می شوند فعالیت های ضد ویروسی وضد سلول های سرطانی دارند که جزء سیستم ایمنی ذاتی محسوب می گردند . در ایمنی ذاتی نوع و ماهیت آنتی ژن سبب تعیین نوع پاسخ نمی شود و همچنین پس از برخورد سیستم ایمنی ذاتی با یک عامل خارجی خاطره ای در آن تشکیل نمی گردد ، بدین لحاظ دومین نوع سیستم ایمنی برای رفع نقائص فوق بوجود آمده که در این ساخت و کار پاسخ ایمنی علیه آنتی ژن ها و ماکرو مولکول های مختلف بسیار اختصاصی است و در برخورد های مکرر با یک آنتی ژن توانایی و دامنه پاسخ نیز افزایش می یابد این نوع از مصونیت را ایمنی اکتسابی [۱۵] یا اختصاصی [۱۶]می گویند ، این سیتم ایمنی بسیاری از مکانیسم های موثر در ایمنی ذاتی برای حذف عوامل مهاجم بیگانه را حفظ کرده و دوویژگی مهم دیگر به آن افزوده می شود ، اول آنکه سیتم ایمنی اختصاصی برخورد با یک میکروب یا آنتی ژن خارجی را به خاطر می سپارد و در برخوردهای بعدی با آن تحریک قویتر و موثرتری ایجاد می کند که این پدیده را خاطره ایمنولوژیک [۱۷]می نامند و اساس خاصیت حفاظتی و واکسیناسیون در برابر بیماریهای عفونی است . خاصیت دوم اینکه پاسخ های ایمنی اختصاصی باعث تقویت قدرت اجزای ایمنی ذاتی می شود تا بهتر بتواند آنتی ژن های بیگانه را از بین ببرد . عوامل موثر در ایمنی اختصاصی سلول هایی بنام لنفوسیت و فراورده های ترشحی آنها مانند سیتوکین ها و آنتی بادی ها است.
