انواع تیتراسیون

یکی از مهمترین و ساده ترین روش های سنجش غلظت محلول ها استفاده از انواع تیتراسیون می باشد و درصد خلـوص مواد شیمیایی که در اکثر آزمایشگاه های صنایع مختلف هـم کـاربرد وسـیعی دارد استفاده از روش های تیتراسیون (سنجش حجمی) می باشد که با انتخـاب مناسـب مواد آزمایش کننده در آن می توان آزمایش های مختلفـی از تیتراسـیون را جهـت اندازه گیری غلظت مواد شیمیایی انجام داد که با این وجود اساس کار در همه آنها به یک صورت می باشد به طوری که تمامی آزمایش های تیتراسـیون از سـه بخـش اصلی تشکیل شده اند که عبارتند از :

• محلول مورد آزمایش -محلول تیتر شونده
• محلول استاندارد-محلول تیتر کننده
• معرف های شیمیایی رنگین

• محلول مورد آزمایش محلول تیتر شونده انواع تیتراسیون

به محلـول مـورد نظری که بخواهیم غلظت و یا درصد خلوص ماده موجود در آن را با استفاده از روش تیتراسیون مشخص کنیم محلول مورد آزمایش یا محلول تیتر شونده گفته می شود که ماده موجود در این محلول ها می تواند به دو صـورت کـاملا محلـول و یـا نیمـه محلول (رسوبی در محلول) وجود داشته باشد که اگـر از نـوع کـاملا محلـول بـود تیتراسیون به راحتی انجام می شود ولی اگر از نوع نیمه محلول بود و یعنی بخشی از ماده در آن رسوب کرده بود باید قسمت خالص مورد نظر از ماده رسوبی کـه درصـد خلوص ماده رسوبی هم بر اساس آن تعیین می شود در طول عمل تیتراسیون به طور کامل به صورت محلول در آید تا از این طریق حضور خود را تا پایـان گـرفتن عمـل تیتراسیون توسط تغییر رنگ معرف های شیمیایی رنگین اعـلام کـرده و در نتیجـه
بتوان آزمایش تیتراسیون را به دقت انجام داد.

• محلول استاندارد محلول تیتر کننده انواع تیتراسیون

به محلـول هـایی کـه دارای غلظت و فرمول شیمیایی مشخص و استانداردی بوده و از آنها برای سـنجیدن غلظت و یا درصد خلوص محلول های مورد آزمـایش اسـتفاده مـی شـود محلـول استاندارد یا محلول تیتر کننده گفته می شود که برخی از آنها را پس از تهیـه مـی توان به مدت طولانی نگه داری نمود ولی برخی دیگر را فقط باید در زمـان اسـتفاده تهیه کنیم زیرا که این دسته از محلول ها پس از تهیه شدن به مرور زمـان خاصـیت تیتر کنندگی خود را از دست داده و به عبارتی فاسد می شوند و در نتیجه آزمـایش تیتراسیون را به درستی انجام نمی دهند. 

• معرف های شیمیایی رنگـین 

از کلیـه مـوادی کـه پایـان عمـل تیتراسیون را به سرعت با تغییر رنگ خود اعلام می کنند می توان به عنوان معـرف

•  تورنسل لیتموس این معرف در محـیط اسـیدی ( PHکمتـر از  ۵٫۵ قرمز رنگ و در محیط تقریبا خنثی  PH بین ۸ تا ۵٫۵تا  بنفش رنگ و نیز در محـیط قلیایی (PHبین ۸تا ۱۴ )آبی رنگ می باشد.
• متیل اورانژ هلیانتین : این معرف در محیط اسیدی  PH کمتـر از  ۵٫۴ قرمز رنگ و در محیط تقریبا خنثی  PHبین ۸ تا ۵٫۴تا  نارنجی رنگ و نیز در محیط قلیایی ( PHبین ۸تا ۱۴)زرد رنگ می باشد.
•  فنول فتالئین : این معرف در محیط اسیدی و محیط تقریبا ) خنثی به طـور کل تا  ۸٫۳ PH بی رنگ ولی در محیط قلیایی  PHبین ۳٫۸تاحدود  ۱۴ارغـوانی رنگ می باشد و البته باید در نظر داشت که این معرف در محیط قلیایی غلـیظ بـی رنگ است. با وجود اینکه اساس همه آزمایش های تیتراسیون از سه بخش اصلی تشکیل شـده است ولی می توان با تغییرات کمی که در مراحل کار انجام می دهیم آزمـایش هـای تیتراسیون را به دو نوع کلی تقسیم بندی کرد که عبارتند:
• تیتراسیون نوع مستقیم
• تیتراسیون نوع برگشتی -معکوس

که می توان از هر یک از این دو نوع روش برای سنجش غلظت محلول هـا و درصـد خلوص مواد شیمیایی استفاده کرد که البته کاربرد تیتراسیون نوع مستقیم به دلیل صرفه جویی در میزان مواد مصرفی و راحتی کار بـا آن عمـومی تـر بـوده ولـی در شرایطی خاص.